Met veel interesse kijk ik naar documentaires over vliegtuigongelukken. Steevast komt daar aan de orde dat er altijd een grondig onderzoek wordt gedaan naar de oorzaak. De ongelukken kenmerken zich door de enorme gevolgen.
De uitkomst van die onderzoeken laat vaak zien dat het domme pech is geweest. Het kan ook een constructiefout vanaf de tekentafel zijn, een fabrieksfout die aan het licht komt of een menselijke fout. Om die laatste kans te verkleinen is er bij de grote en zware vliegtuigen altijd een copiloot.
Ik zie in de documentaires dat veiligheid voor alles gaat. Het geeft mij altijd weer een goed gevoel. De veiligheid kan nooit voor 100 procent gegarandeerd worden. Maar ik merk aan de prioriteit die eraan gegeven wordt dat ik het vertrouwen in vliegen niet kwijtraak als er eens een vliegtuig neerstort. Dat gebeurt natuurlijk hoogstzelden, maar omdat het gevolg zo’n impact heeft op je gevoel van veiligheid, kan het toch wat met je vertrouwen in de aerodynamica doen.
Het is dus maar goed dat er minutieus wordt gekeken naar de mogelijke oorzaak van een ongeval. Na het onderzoek kun je gericht met eventuele verbeteringen komen. Hiermee vermijd je dat je desastreuze maatregelen voorafgaand aan het onderzoek neemt die meer kwaad dan goed doen.
‘Ongelukken’ in strafzaken
Ik ben blij met de aandacht die gegeven wordt aan de ‘ongelukken’ die zich voordoen in strafzaken en in de verdediging daarvan. Evenzeer komen ze hoogstzelden met enorme gevolgen voor. Maar als ze zich voordoen, zoals wellicht bij Taghi en zijn ‘nevenadvocaat’, dan moet dat inderdaad tot een grondig onderzoek leiden. En dan is het maar afwachten welke omstandigheden tot dit ongeluk hebben geleid. Was het een constructiefout in de wet, een fout in de bezoekregeling, of was het een menselijke fout?
Afgelopen maandag kwam in het nieuws dat een verdachte in grote en zware strafzaken mogelijk móet worden bijgestaan door twee advocaten. De idee daarachter is dat een advocaat die in zijn eentje de verdachte in zo’n zaak verdedigt, minder snel onder druk kan worden gezet om zich voor het karretje van zijn cliënt te laten spannen. Slechts één advocaat zou tot meer ongelukken kunnen leiden.
Vertrouwensband
Maar het aanstellen van een co-advocaat lukt niet. Niet in de laatste plaats omdat de verdachte een advocaat kan weigeren. Als je in bepaalde zaken een tweede advocaat verplicht stelt, is weigeren geen optie en zal van een vertrouwensband tussen de verplichte maar niet gewenste advocaat en de verdachte geen sprake kunnen zijn.
En die band is wezenlijk voor de verdediging. Iemand die voor het gerecht moet verschijnen mag zich verdedigen en daar hoort bij dat hij zijn situatie in alle vertrouwen met iemand moet kunnen bespreken.
Zoals je ook bij een medicus alles naar voren moet kunnen brengen om de kans op genezing zo groot mogelijk te maken, waaronder zo nodig al je geheimen. Bij de arts staat je genezing voorop, bij de strafrechter je verdediging.
Als een advocaat in een verkeerde verleiding komt, is dat een menselijke fout en als daar sprake van is, hoef je geen maatregelen te nemen die beperkend zijn voor de verdediging in algemene zin. Iedereen is er bij gebaat dat dit goed zal landen.
Bart Canoy is strafrechtadvocaat in Leeuwarden
Zie Leeuwarder Courant
‘Als een advocaat in een verkeerde verleiding komt, is dat een menselijke fout.’ FOTO ANP Foto: Lex van Lieshout ANP XTRA
Geachte minister Grapperhaus, beste Ferd,
Vorige week ging een filmpje viraal, waarin een agent iemand tegen het hoofd trapt. Met verbazing hoorde ik je zeggen dat ik daar nog geen oordeel over mag hebben. Je gaf aan dat er eerst een onderzoek komt en dat we de uitslag daarvan zullen moeten afwachten.
Want daaruit zou kunnen blijken dat de boel toch nog wel eens anders kan liggen dan het lijkt. Uiteraard is dat mogelijk. Ik ben blij dat je de behandeling van dit soort incidenten in goede banen wilt leiden.
Mijn tevredenheid sloeg echter zeer snel om in verbazing. Ik hoor namelijk maar al te vaak dat jij of iemand uit jouw kabinet met een mening klaarstaat zodra er net iets is gebeurd. Maar nu, in het geval van de gefilmde politieman, nu mag ik nog geen oordeel hebben.
Relschoppers
Ferd, je oordeelt zelf maar al te vaak in het stadium waarvan je vindt dat ik me daarin nu nog stil moet houden. Als voetbalsupporters in het nieuws komen, ben je er als de kippen bij om te zeggen dat je die keihard gaat aanpakken. Je noemt ze aan de hand van de beelden alvast schoften. Je wacht dan geen of weinig context af, mocht er een onderzoek lopen dan loop je er maar al te vaak op vooruit.
Je wilt relschoppers bij een Sinterklaasintocht keihard aanpakken. Waarom wacht je niet het onderzoek af? Wie ga je keihard aanpakken en hoe ga je dat doen als je het voor mogelijk houdt dat onderzoek gaat uitwijzen dat de boel toch iets anders ligt?
En om het dichter bij mijn huis te houden: uit vooronderzoek bleek dat de advocaat die zijn familielid Taghi bijstaat, verdacht wordt van strafbare feiten, gepleegd tijdens zijn ambt, ten gunste van zijn cliënt en neef. Het strafrechtelijk onderzoek is nog niet afgerond, maar de verdenking alleen al is voldoende aanleiding geweest om te opperen dat er wellicht nieuwe regels moeten komen ter controle op de advocatuur. Een oordeel was al gevormd.
Kompas of slingerklok?
Echt Ferd, ik zag afgelopen week gewoon een agent met zijn werkschoenen iemand tegen een hoofd trappen. Chapeau dat je het gaat onderzoeken. Gooi er voor het overige niet met de pet naar; meet niet met twee maten. Ik houd geenszins een pleidooi voor een harde aanpak tegen de agent die ik zag of andere agenten die wellicht net als iedere burger de fout in kunnen gaan. Ik zie wat ik zie en inderdaad, ik zie geen context.
Ik pleit er wél voor dat je iedere situatie hetzelfde benadert, als bewindsman. Handel en uit je pas nadat de twee kanten van een zaak je duidelijk zijn. En niet zoals je zo vaak doet, op voorhand de harde aanpak aankondigen of ons voorhouden dat het allemaal niet getolereerd zal worden. Dat deed je deze week ook niet na het zien van de schop van de agent.
Laat de politieke brulaperij, alleen maar uit angst dat anderen er met jouw kiezers vandoor gaan als jij het niet zegt, achterwege. Want je valt door de mand op het moment dat een gezagsdrager zich in de verdachtenhoek plaatst. Dan zie ik je weer pal voor de nuance staan. Gedraag je als een kompas in plaats van een slingerklok.
Bart Canoy is strafrechtadvocaat in Leeuwarden
‘Je wacht dan geen of weinig context af, mocht er een onderzoek lopen dan loop je er maar al te vaak op vooruit.’ FOTO ANP Foto: Bart Maat
Onlangs was ik in Nice – Zuid-Frankrijk. Ik vertrok met de auto naar Eindhoven Airport en nam het vliegtuig. Aangekomen op het vliegveld aan de Côte d’Azur nam ik een taxi naar het hotel en de dagen daarna liep ik lekker onbezorgd rond door de stad, ook op de Promenade des Anglais waar op 14 juli 2016 een terroristische aanslag plaatsvond.
Er zijn nogal wat momenten geweest dat ik onderworpen had kunnen worden aan een controle. Had ik ontzettende mazzel dat dit uitbleef? Want er zijn mensen die, net als ik geen verdachte, wel vaak gecontroleerd worden of bij wie de controles ingrijpender zijn. ‘Omdat het toch zou kunnen dat er iets fout zit bij hen?’
Ik ben een man van middelbare leeftijd, nou ja, nog nét middelbaar, vind ik. Ik val nogal behoorlijk binnen een bepaalde doelgroep, tweemaal zelfs, let hieronder maar op. Toch had ik geen mazzel dat ik uitsluitend op de vliegvelden ben gecontroleerd.
Velen worden aan allerlei controles onderworpen omdat een onveranderbaar kenmerk bij hen het vermoeden doet ontstaan dat zij een strafbaar feit zouden kunnen (gaan) plegen of hebben gepleegd. En bij klachten daarover wordt tegengeworpen dat hun kenmerk nou eenmaal ook vaak voorkomt bij een dader. Dat dit overeenkomstige kenmerk dus het vermoeden rechtvaardigt.
Laatst heeft een rechter zich gebogen over etnisch profileren. De uitspraak is duidelijk: etnisch profileren mag niet, is onrechtmatig. Helder? Nee! Want huidskleur, daar ging het hier om, mag wél een rol spelen, als het maar niet de énige rol is. Daardoor vervalt dan de onrechtmatigheid. Dat houdt dan toch nog een vervelende situatie in stand. De rechter heeft in stand gelaten dat je je door je donkerdere huidskleur wellicht meer moet laten welgevallen.
Het eventuele hogere opsporingsresultaat is heilig en daar zit de fout. Al vang je één boef meer en bevordert dat de veiligheid, als velen er constant rekening mee moeten houden dat hun kenmerk aanleiding is voor controles, welk onbehaaglijk en onveilig gevoel creëer je dan in de samenleving?
Het verheugt me dat ik onderweg naar Eindhoven, op de vliegvelden en in Nice zelf niet als gevolg van mijn kenmerken ter controle ben aangehouden, hoewel je daar misschien wel een reden voor zou kunnen bedenken.
Gelukkig ben ik met rust gelaten, terwijl zedenzaken vaak op het conto geschreven kunnen worden van mannen van rond de zestig jaar. En dus ondanks de statistisch hogere kans dat in mijn koffer kinderporno zou kunnen zitten dan in de bagage van een jonge vrouw in het vliegtuig.
Nee, ik had geen mazzel; in mijn situatie staat de opsporingsprioriteit in een betere verhouding tot de last (buitengesloten voelen, ten onrechte eruit gepikt worden, als eventueel gevaar beschouwd worden) die terecht ervaren wordt. Al vang je niet alle boeven, gelukkig vallen we niet alle mannen op leeftijd lastig met ‘zedencontroles te pas en te onpas’.
Laten we andere delen van de bevolking evenmin lastigvallen, al vang je dan misschien ook wat minder boeven. Hoewel het toch zou kunnen dat er iets fout zat bij mij, niemand wilde weten wat er in mijn koffer zat. En ik had mede daardoor een fijne vakantie.
Dat gun je toch iedereen?
Bart Canoy is strafrechtadvocaat in Leeuwarden
Zie Leeuwarder Courant
‘Het eventuele hogere opsporingsresultaat is heilig.‘ Foto: Remko de Waal
